Współwłasność pojazdu to konstrukcja prawna, która pozwala na wpisanie do dowodu rejestracyjnego więcej niż jednej osoby jako właściciela. Najczęściej dotyczy to małżonków, rodziców z dziećmi lub współpracowników. Jednak mimo że rozwiązanie to może wydawać się proste i wygodne, w praktyce rodzi szereg konsekwencji, o których warto wiedzieć jeszcze przed zakupem auta.
Choć współwłasność pojazdu często kojarzy się z formalnością przy zakupie auta „na dwie osoby”, w praktyce oznacza o wiele więcej niż wspólny wpis w dowodzie rejestracyjnym. To relacja prawna, która reguluje, kto może podejmować decyzje dotyczące auta, kto ponosi odpowiedzialność za szkody oraz kto i w jakim zakresie może korzystać z pojazdu. Zrozumienie zasad współwłasności jest ważne nie tylko dla uniknięcia konfliktów, ale też dla zabezpieczenia własnych interesów, zwłaszcza gdy sytuacja między współwłaścicielami się zmienia.
Czym właściwie jest współwłasność auta? Rodzaje współwłasności
Z prawnego punktu widzenia, samochód może być przedmiotem współwłasności ułamkowej, czyli takiej, w której udziały wynoszą określony procent przypadający każdemu z właścicieli. Może też występować współwłasność łączna, typowa dla np. wspólności majątkowej małżeńskiej czy spółki cywilnej. W takim przypadku udziałów się nie wyodrębnia. Cały pojazd przysługuje wszystkim współwłaścicielom niepodzielnie.
W przypadku współwłasności ułamkowej każdy właściciel ma prawo rozporządzać swoim udziałem. Może go sprzedać lub przekazać, ale nie może tego zrobić w odniesieniu do całej rzeczy, czyli całego auta, bez zgody pozostałych współwłaścicieli. To ograniczenie dotyczy też wielu innych decyzji. Nawet sprzedaż samochodu czy jego złomowanie wymaga zgody pozostałych współwłaścicieli.
Prawa i obowiązki współwłaścicieli pojazdu
Współwłaściciele mają nie tylko prawa, ale i konkretne obowiązki. Ważne jest zagadnienie – dwóch współwłaścicieli samochodu a ubezpieczenie. Ubezpieczenie OC jest w tym przypadku wspólne. Najczęściej figuruje w nim jeden właściciel jako główny, ale odpowiedzialność ponoszą wszyscy. Podobnie z kosztami napraw, przeglądów czy użytkowania auta.
Jeśli decyzje przekraczają zakres zwykłego zarządu, np. sprzedaż auta, konieczne jest uzyskanie zgody większości współwłaścicieli lub wszystkich, jeśli nie da się określić udziałów. W razie braku porozumienia, osoba zainteresowana może żądać upoważnienia sądowego, co pozwala jej na samodzielne dokonanie danej czynności.
Co w sytuacji sporu między współwłaścicielami? Decyzja na podstawie orzeczenia sądowego
Brak porozumienia między właścicielami pojazdu może prowadzić do poważnych komplikacji. Jeden z nich może np. żądać zniesienia współwłasności. Może to odbyć się na drodze porozumienia np. poprzez odkupienie udziałów lub poprzez sądowe zniesienie współwłasności. Sąd, na podstawie orzeczenia sądowego, może przyznać pojazd jednej osobie i zobowiązać ją do spłaty pozostałych. Alternatywnie może zarządzić podział rzeczy wspólnej, co w przypadku auta zwykle oznacza jego sprzedaż i podział środków.
Zdarza się też, że sąd analizuje, czy decyzja jednej ze stron np. sprzedaż auta bez zgody mieści się w zakresie zwykłego zarządu, a jeśli nie, może uznać ją za nieważną. Gdy współwłaściciel żąda rozstrzygnięcia w określonej sprawie, kluczowy staje się również cel zamierzonej czynności i jej zgodność z interesem wszystkich stron.
Zobacz, jak dopisać współwłaściciela do samochodu: https://ubezpieczamy-auto.pl/jak-dopisac-wspolwlasciciela-do-samochodu/
Kiedy warto zdecydować się na zniesienie współwłasności?
Zdarzają się sytuacje, w których trwanie współwłasności staje się bardziej uciążliwe niż korzystne. Może to dotyczyć przypadków, w których współwłaściciele się rozstali, nie mają kontaktu lub nie są w stanie dojść do porozumienia. Wówczas zniesienie współwłasności pojazdu staje się naturalnym krokiem. Można to zrobić polubownie (np. poprzez notariusza), ale również sądownie, co wymaga więcej czasu i kosztów.
Niektóre osoby decydują się żądać zniesienia współwłasności także z przyczyn praktycznych np. gdy nie chcą dłużej ponosić odpowiedzialności za pojazd, nie mogą korzystać z auta, które formalnie współposiadają, lub nie chcą być obciążeni podatkowo. W takiej sytuacji nie obowiązują żadne sztywne terminy, ale warto pamiętać, że wraz z upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne mogą być określone roszczenia np. zwrot kosztów użytkowania.
Współwłasność auta a prawo
Współwłasność pojazdu niesie ze sobą zarówno korzyści, jak i ryzyko. Z jednej strony może obniżyć koszty rejestracji (np. przy współwłasności z osobą o dużych zniżkach OC), z drugiej generować konflikty i formalności. W przypadku braku zgody co do rozporządzania rzeczą wspólną każda decyzja może być blokowana lub wymagać interwencji sądu.
Z prawnego punktu widzenia auto będące przedmiotem współwłasności podlega takim samym przepisom jak inne ruchomości, zatem przy planowaniu współwłasności warto zadbać o pisemne ustalenia, jasny podział kosztów oraz zasady korzystania z pojazdu. W przeciwnym razie nawet z pozoru prosta decyzja o wspólnym zakupie auta może zakończyć się konfliktem, który trafi przed sąd.
Jeśli sytuacja wymaga interwencji prawnej, można dochodzić wszelkich roszczeń w oparciu o obowiązujące przepisy ustawy, korzystając z pomocy adwokata lub radcy prawnego specjalizującego się w sprawach cywilnych.
Materiał partnera
Przejdź na stronę główną portalu motoryzacyjnego Moto Magazyn